dinsdag 15 februari 2011

Beeld, tekst en bijbelvertalingen

Tekst is naast beeld een van de meest gebruikte en bekende communicatiemiddelen. Het beeld heeft de afgelopen halve eeuw steeds meer aandacht gekregen en tekst en taal werden geproblematiseerd.

Er bestaan wijdverbreide twijfels bij de moderne mens met betrekking tot de taal als efficiënt communicatiemiddel. De grote taalfilosoof Ludwig Wittgenstein zei al: ‘Wat gezegd kan worden, kan duidelijk worden gezegd; en van dat waarover niet kan worden gesproken, moet men zwijgen’ . In dat geval zouden de meeste existentiële vragen die ons bezighouden, onuitspreekbaar zijn. Als dit al zo is in de communicatie tussen mensen van gelijke natuur, hoeveel te meer dan in de relatie tussen God en de mens.
De moeite in de communicatie via tekst en taal verklaart voor een deel ook de voortdurende discussie rondom Bijbelvertalingen. Er is een dilemma tussen begrijpelijk vertalen en dicht bij de grondtekst blijven. Een vertaler doet het nooit goed. Dit blijkt al uit een oud Joods gezegde: 'Wie de Schrift letterlijk vertaalt, liegt [d.w.z. geeft de bedoeling niet juist weer]; wie er wat aan toevoegt [door vrijer te vertalen] pleegt godslastering'. Je moet om zo te zeggen van twee kwaden één kiezen. Is ‘liegen’ dan de minst kwade?

Toch moeten we het genoemde dilemma wel relativeren en de beperking van een tekst, ook de tekst van het Woord van God, niet problematiseren. Een Bijbeltekst gaat namelijk pas voor iemand leven wanneer de Heilige Geest in hem of haar gaat werken en hij de woorden als Woord van God gaat lezen. Het is Woord en Geest.
Bovendien werkt de aandacht voor het beeld in onze westerse cultuur er ook aan mee dat er de laatste halve eeuw veel meer aandacht is gekomen voor de menswording en het voorbeeld van Jezus Christus. Dit blijkt o.a. uit de vele boeken die verschijnen over discipelschap. Ook de apostel Paulus spreekt keer op keer over het voorbeeld dat hij in navolging van Jezus aan de gelovigen heeft gegeven.
Voor het kennen van God is dus niet alleen het Woord van God van belang, maar onmisbaar zijn ook de Geest en het voorbeeld van Jezus als mens op aarde.
(Meer over bijbelvertalingen in Studiebijbel Magazine 4.3 van maart (www.studiebijbel.nl)